بررسی بازدهی نسبت به مقیاس در مزارع تولید‌کنندة جو دیم در ایران

یکی از ابزارهای مفید برای برنامه­ریزی و سیاست‌گذاری در سطح محصولات کشاورزی آگاهی از ساختار تکنولوژی حاکم بر تولید و ویژگی‌های آن است. در این راستا، هدف مطالعة حاضر تعیین برخی از پارامترهای تعیین­کنندة ساختار تکنولوژی تولید، از جمله بازدهی نسبت به مقیاس، کشش­های جانشینی بین نهاده­ها و کشش تقاضای نهاده­ها برای محصول جو دیم است. قبل از برآورد این پارامترها، شرایط جمع­سازی سازگار مزارع تولیدکنندة جو دیم در استان­های مختلف کشور با استفاده از نظریة مقیاس­گذاری میانگین بررسی شد؛ سپس تابع هزینة ترانسلوگ به همراه معادلات سهم هزینة نهاده‌ها با استفاده از روش رگرسیون‌های به‌ظاهر نامرتبط تکراری و با به‌کارگیری داده­های مقطعی سال زراعی 1385-86 برآورد شد که وزارت جهاد کشاورزی از طریق پرسشنامه از 1641 بهره­بردار از استان‌های سراسر کشور جمع­آوری کرده‌بود، نتایج مطالعه بیانگر آن است که در مزارع تولیدکنندة جو دیم صرفه­های ناشی از مقیاس وجود دارد. مقدار عددی کشش مقیاس به‌ازای میانگین داده­ها 52/1 محاسبه شد؛ به این معنی که با افزایش اندازة مزارع تولیدکنندة جو دیم هزینه‌های تولید کاهش می‌یابد. برآورد کشش‌های خودقیمتی تقاضای نهاده­ها نشان­دهندة ­کشش اندک تقاضا برای تمام نهاده‌هاست که حاکی از انعطاف­ناپذیری تولیدکنندگان در مقابل افزایش قیمت نهاده‌هاست.